Με αυστηρά μέτρα και πρωτόκολλα επιστρέφουν στα θρανία τη Δευτέρα, χιλιάδες μαθητές με αυτούς του γυμνασίου και του λυκείου, να καλούνται να φορούν μάσκες εντός της σχολικής αίθουσας. Ποια είναι, όμως, η κατάλληλη μάσκα για τους μαθητές, ποια δεν πρέπει να την φοράνε και πώς θα εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους οι γονείς;
Σε αυτά τα ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει το μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Υπουργείο Υγείας και της ειδικής επιτροπής για τα σχολεία Ζωή-Δωροθέα Πανά. Η Λέκτορας Παιδιατρικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, σημείωσε πως ο ρόλος της κοινωνίας, είναι να καλλιεργήσει στα παιδιά υγειονομική κουλτούρα προσαρμοσμένη στην ηλικία τους.
Ποιος είναι ο ρόλος της μάσκας στα παιδιά στο σχολείο;
Ο ρόλος της μάσκας προσώπου, ανεξαρτήτως ηλικίας στην κοινότητα, έχει ως στόχο να λειτουργήσει ως ένα εμπόδιο, ως ένας μηχανικός φραγμός, των μολυσματικών αναπνευστικών σταγονιδίων και ονομάζεται έλεγχος πηγής (source control).
Από την αρχή της πανδημίας είχε καταστεί σαφές ότι πρέπει πρωτίστως να την φορούν τα άτομα με συμπτώματα συμβατά με λοίμωξη από COVID-19, όπως βήχα, πυρετό κα. Εντούτοις, στην πορεία της επιδημίας διαπιστώθηκε ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον ιό είναι ασυμπτωματικοί, δηλαδή συνιστούν άτομα που ενώ έχουν μολυνθεί από τον SARs-COV-2 μεταδίδουν τον ιό και δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Επίσης παρατηρήθηκε και μία δεύτερη ομάδα ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον ιό, είναι ασυμπτωματικοί στη φάση της διάγνωσης και μπορεί να παρουσιάσουν μετέπειτα συμπτώματα και ονομάζονται προ-συμπτωματικοί. Τα ασυμπτωματικά άτομα μπορεί να είναι ενήλικες και παιδιά.
Ποιο ρόλο διαδραματίζουν τα παιδιά στην αλυσίδα μετάδοσης;
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να αποσαφηνίσουμε επακριβώς το ρόλο των παιδιών στην αλυσίδα μετάδοσης του ιού, όμως γνωρίζουμε ότι και τα παιδιά μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί φορείς και να μεταδώσουν. Συγκεκριμένα, τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα που είχαμε στην Κύπρο αναφορικά με τη παιδική ηλικία, έδειξαν ότι περίπου ένα ποσοστό 30-40% των παιδιών που είχαν μολυνθεί από τον ιό ήταν ασυμπτωματικά. Οι ασυμπτωματικοί φορείς, επειδή δεν το γνωρίζουν μπορούν με την ομιλία, το βήχα το φτέρνισμα και το τραγούδι, εφόσον εκπνέουν μολυσμένα αναπνευστικά σταγονίδια, να μεταδώσουν γύρω τους στον ιό.
Σε ποια παιδιά συστήνεται η μάσκα και σε ποια όχι;
Πρέπει να πούμε πως πρόσφατα, λόγω της αναζωπύρωσης που παρατηρήθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και μέσα σε μία προσπάθεια να ελέγξουν τη μετάδοση του ιού εντός της κοινότητας έχουν ορίσει ως υποχρεωτική τη χρήση της μάσκας προσώπου, ειδικά σε κλειστούς χώρους ή στις περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η τήρηση του μέτρου των αποστάσεων. Το μέτρο αυτό σε συνδυασμό με άλλα μέτρα όπως αυτό της φυσικής αποστασιοποίησης και αποφυγής συγχρωτισμού, της υγιεινής των χεριών και του συνεχόμενου εξαερισμού του κλειστού χώρου, ως δεσμίδα μέτρων δηλαδή, είναι τα μοναδικά μας πυρομαχικά για τον έλεγχο της μετάδοσης του ιού σε όποιο κλειστό χώρο και ανεξαρτήτως ηλικίας.
Για τα παιδιά συγκεκριμένα, λόγω και της μη επάρκειας πολλών δεδομένων σχετικά με τον μεμονωμένο ρόλο της χρήσης μάσκας στην μείωση της μετάδοσης, μόλις στις 21 Αυγούστου ο ΠΟΥ εξέδωσε οδηγίες όπου και αναφέρεται ότι για τη χρήση μάσκας σε ηλικίες 6-11 ετών θα πρέπει να συνυπολογίζονται και άλλοι παράγοντες, όπως ο βαθμός μετάδοσης του ιού μέσα στο συγκεκριμένο χώρο (αυξημένη μετάδοση-πολλά κρούσματα- πιο αυστηρά μέτρα), την ικανότητα του παιδιού για την ορθή χρήση της μάσκας, τη δυνατότητα συνεχούς επίβλεψης και της παροχής πληροφόρησης και ενημέρωσης σχετικά με την ορθή χρήση της μάσκας, την επίδραση της μάσκας στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και την εκπαίδευση του παιδιού /όπως επίσης και την επαφή του παιδιού με άλλα άτομα που είναι αυξημένου κινδύνου για να εμφανίσουν σοβαρή νόσηση.
- Για τα παιδιά 12 ετών και άνω, ο ΠΟΥ αναφέρει ότι μπορούν να κάνουν χρήση μάσκας όπως και οι ενήλικες ειδικά στις περιπτώσεις που δεν τηρείται το μέτρο της φυσικής αποστασιοποίησης και όταν έχουμε μετάδοση του ιού εντός της κοινότητας.
- Για τις ηλικίες κάτω των 2-3 ετών ο Αμερικανικός Οργανισμός Πρόληψης και ελέγχου Νοσημάτων (CDC) δεν συστήνει τη χρήση μάσκας για θέματα ασφάλειας, κυρίως λόγω κινδύνου ασφυξίας.
- Για τις ηλικίες 5 ετών και κάτω, επίσης ο ΠΟΥ δεν απαιτείται η χρήση μάσκας παρά μόνο εάν υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις όπως εάν τοπικά υπάρχει έξαρσή της λοίμωξης του ιού σύμφωνα πάντα με τις υποδείξεις των τοπικών αρχών, ή εάν το παιδί είναι κοντά σε άτομο που έχει συμπτώματα.
Πρέπει να χρησιμοποιούν μάσκα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα;
Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι σε παιδιά υποκείμενα σοβαρά ιατρικά θέματα που επηρεάζουν το ανοσιακό-αμυντικό τους σύστημα, όπως η κυστική ίνωση και ο καρκίνος, τότε θα πρέπει να κάνουν χρήση της μάσκας έπειτα και από τη συμβουλευτική του προσωπικού παιδιάτρου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μάσκα όχι μόνο παρεμποδίζει τη μετάδοση του ιού, αλλά προστατεύει παράλληλα και το ίδιο το άτομο.
Είναι δηλαδή από τις περιπτώσεις που δεν φοράμε τη μάσκα μόνο ως έλεγχο πηγής όπως αναφερθήκαμε παραπάνω, αλλά και ως προστασία. Η προστασία μάλιστα δεν αφορά μόνο την COVID-19 αλλά και όλες τις ιογενείς λοιμώξεις που μεταδίδονται με τον ίδιο τρόπο όπως πχ η γρίπη. Άρα θα έχουμε και παράπλευρη ωφέλεια το χειμώνα από τη χρήση μάσκας.
Πότε δεν συνίσταται να φορούν μάσκα τα παιδιά;
Για αυτή την περίπτωση ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναφέρει ότι όταν τα παιδιά ασκούνται ή παίζουν στον παιδότοπο δεν φοράμε τη μάσκα. Από πλευράς ιατρικών καταστάσεων, ο ΠΟΥ αναφέρει ότι τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες με σοβαρά ψυχιατρικά νοσήματα, με αναπηρία και καταστάσεις που δεν του επιτρέπουν αυτονομία στην ορθή χρήση και απόρριψη της μάσκας και γενικά ιατρικές καταστάσεις με σοβαρή επίδραση την αναπνευστική και διανοητική λειτουργία (severe cognitive and respiratory impairment) μπορεί να εξαιρεθούν από τη χρήση μάσκας και πάντα κάτω και από τις υποδείξεις συμβουλές του προσωπικού ιατρού/παιδιάτρου.
Ποιο είδος μάσκας είναι κατάλληλο για τα παιδιά;
Εάν τα παιδιά είναι σε καλή γενική ιατρική κατάσταση μπορεί να φορέσουν και μη ιατρικές μάσκες προσώπου και υφασμάτινες μάσκες. Ο λόγος είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις όπως είπαμε και στην αρχή η μάσκα λειτουργεί μόνο ως ένας φραγμός (έλεγχος πηγής) και ρόλος της δεν είναι να προστατέψει το παιδί που φορά τη μάσκα, αλλά να αποτρέψει τη μετάδοση των δικών του δυνητικά μολυσματικών σταγονιδίων στα άλλα παιδιά-άτομα.
Ο ρόλος του γονέα/κηδεμόνα εδώ είναι κομβικός πρέπει να επιλέξει το σωστό ύφασμα εφόσον είναι υφασμάτινη (και προτείνεται συνήθως βαμβακερό στις ρούχινες με πάνω από δύο στρώματα), να επιλέξει το σωστό μέγεθος ώστε ναι μεν να καλύπτει το στόμα και τη μύτη, χωρίς το παιδί να αισθάνεται δυσφορία.
Ο ρόλος του γονέα μαζί με τον εκπαιδευτικό, είναι να εκπαιδεύσουν το παιδί για την ορθή χρήση και απόρριψη της μάσκας, όπως επίσης και για το λόγο που φορά τη μάσκα. Πρακτικά ότι πρόκειται για ένα παροδικό μέτρο ασφάλειας, που θα το εφαρμόζουμε μόνο για ένα διάστημα, ότι πρέπει εφόσον αγαπάμε τους συμμαθητές μας να τη φοράμε για να προστατέψουμε και αυτούς και όσους είναι κοντά μας. Επίσης, ότι εάν τηρούμε τα μέτρα, αυτά τα απλά μέτρα, με τη φυσική αποστασιοποίηση, την αποφυγή συγχρωτισμού για ένα διάστημα (όχι μόνο στις αίθουσες, αλλά σε όλες μας τις δραστηριότητες ), θα καταφέρουμε όλοι μαζί να προκαλέσουμε ύφεση στην πανδημία και ο ιός δεν θα μπορεί να μπει εύκολα στο σώμα μας. Κάνουμε πρακτικά, εμείς ένα τείχος προστασίας για τα παιδιά μας.
Για τα παιδιά με υποκείμενα νοσήματα όπως τα ανοσοκατεσταλμένα παιδιά με καρκίνο, τα παιδιά με κυστική ίνωση συστήνεται να φορούν ιατρική μάσκα προσώπου διότι έτσι έχουμε δύο οφέλη, και το σκέλος του ελέγχου πηγής (προστασία άλλων) και το σκέλος της ατομικής προστασίας του συγκεκριμένου παιδιού.
Πρέπει να τονιστεί ότι η χρήση της μάσκας δεν υποκαθιστά τη σημασία και των λοιπών μέτρων πρόληψης και ατομικής προστασίας στα σχολεία αλλά και σε κάθε εργασιακό και κλειστό χώρο. Το κάθε εκπαιδευτικό σύστημα στην Ευρώπη, προσπαθεί μέσα σε μία πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση για την παγκόσμια κοινότητα να παρέχει ένα πλαίσιο ασφάλειας. Ο ρόλος μας ως κοινωνία, είναι να καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας μια υγειονομική κουλτούρα προσαρμοσμένη στην ηλικία του παιδιού.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους γονείς, που θα πάρουν τα παιδιά τους στο σχολείο τη Δευτέρα;
Παρά τις οποίες δυσκολίες ας προσπαθήσουμε όλοι ενωμένοι να κάνουμε ότι καλύτερο για το παιδιά μας, που αποτελούν το μέλλον της κοινωνίας. Ο πανικός, οι αντιδράσεις, ο εφησυχασμός, ο φόβος δεν είναι η τακτική που θα αποφέρει αυτό που όλοι επιθυμούμε. Η υπευθυνότητα, η σύνεση, η εκπαίδευση, η καλλιέργεια κοινωνικής συνοχής και η υγειονομική κουλτούρα είναι.
Πηγή: Reporter
